Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

terra feta frugibus C

  • 1 fetus

    1.
    fētus ( foet-), a, um, adj. [Part., from ‡ FEO, whence also: fecundus, femina, fenus, felix], that is or was filled with young (syn.: gravidus, praegnans).
    I.
    Pregnant, breeding (mostly poet.).
    A.
    Lit.:

    lenta salix feto pecori,

    Verg. E. 3, 83; 1, 50:

    vulpes,

    Hor. C. 3, 27, 5.—
    2.
    Transf.
    a.
    Of land, fruitful, productive:

    (terra) feta parit nitidas fruges, etc.,

    Lucr. 2, 994; cf.: terra feta frugibus et vario leguminum genere, * Cic. N. D. 2, 62, 156:

    loca palustribus ulvis,

    Ov. M. 14, 103:

    regio nec pomo nec uvis,

    id. P. 1, 7, 13; id. F. 1, 662.—Also of plants:

    palmites,

    Col. 3, 21, 3.—
    b.
    In gen., filled with any thing, full:

    machina armis,

    Verg. A. 2, 238:

    loca furentibus austris,

    id. ib. 1, 51:

    colla serpentis veneno,

    Sil. 17, 448.—
    B.
    Trop., full of. —With abl.:

    feta furore Megaera,

    Sil. 13, 592:

    praecordia bello,

    id. 17, 380:

    praecordia irā,

    id. 11, 203. —With gen.:

    fetas novales Martis,

    Claud. Bell. Get. 25;

    and in a Gr. construction: fetus Gradivo mentem,

    id. 10, 14.—
    II.
    That has brought forth, newly delivered: veniebant fetam amicae gratulatum, Varr. ap. Non. 312, 12:

    agiles et fetae (opp. tardiores et gravidae),

    Col. 7, 3 fin.:

    ursa,

    Ov. M. 13, 803:

    lupa,

    Verg. A. 8, 630:

    ovis,

    id. E. 1, 50; Ov. F. 2, 413:

    qua feta jacebat uxor et infantes ludebant,

    Juv. 14, 167.— Absol.:

    insueta gravis temptabunt pabula fetas,

    Verg. E. 1, 49.
    2.
    fētus ( foet-), ūs ( heteroclit. abl. plur.: fetis, Att. ap. Non. 489, 6, v. in the foll.), m. [‡ feo, v. the preced. art.]..
    I.
    Abstr., a bringing forth, bearing, dropping, hatching of young (rare but class.):

    pater (Juppiter) curavit, uno ut fetu fieret,

    at one birth, Plaut. Am. 1, 2, 25:

    quarum (bestiarum) in fetu et in educatione laborem cum cernimus,

    Cic. Fin. 3, 19, 63:

    cornix inauspicatissima fetus tempore,

    Plin. 10, 12, 14, § 30:

    secundi fetus pecudes signari oportet,

    Col. 11, 2, 38.—
    B.
    Transf., of plants, a bearing, producing:

    quae frugibus atque bacis terrae fetu profunduntur,

    Cic. Leg. 1, 8, 25:

    periti rerum adseverant, non ferre (Arabiam) tantum annuo fetu (casiae), quantum, etc.,

    Plin. 12, 18, 41, § 83. —
    II.
    Concr., young, offspring, progeny, brood (the predom. signif. of the word, in sing. and plur.; esp. freq. in poets; cf.:

    catulus, pullus, hinnus, hinnuleus): quae (bestiae) multiplices fetus procreant, ut sues, ut canes, his mammarum data est multitudo,

    Cic. N. D. 2, 51, 128:

    facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt,

    id. ib.:

    fetus ventri exsecti,

    Plin. 8, 55, 81, § 217:

    cervae lactens fetus,

    a fawn, Ov. M. 6, 637:

    melliferarum apium,

    id. ib. 15, 382:

    ex die emptionis, et fetus pecorum et ancillarum partus ad emptorem pertinent,

    Paul. Sent. 2, 17, 7:

    quis (paveat), Germania quos horrida parturit Fetus?

    the German brood, Hor. C. 4, 5, 27.—So very rarely of human beings:

    si vitium factum esset, ut (mulier) concipere fetus non posset,

    Gell. 4, 2, 10.—
    2.
    Transf., of plants, fruit, produce:

    ager novatus et iteratus, quo meliores fetus possit et grandiores edere,

    Cic. de Or. 2, 30, 131; cf.:

    nutriant fetus et aquae salubres Et Jovis aurae,

    Hor. Carm. Sec. 31:

    (arbores) crescunt ipsae fetuque gravantur,

    Lucr. 1, 253; cf. id. 1, 351: Cithaeron frondet viridantibus fetis, Att. ap. Non. 489, 6:

    arborei,

    Verg. G. 1, 55:

    mutatis requiescunt fetibus arva,

    id. ib. 1, 82;

    4, 231: silvae dant alios aliae fetus,

    id. ib. 2, 442:

    triticei,

    Ov. F. 1, 693: gravidi ( of grapes), id. M. 8, 294:

    nucis, i. e. surculus, auricomi,

    the golden-bough, id. Am. 6, 141; Verg. G. 2, 69:

    omnis fetus repressus exustusque flos,

    Cic. Brut. 4, 16.—Of veins of metals:

    atros fetus chalybis,

    Sil. 1, 230.—
    B.
    Trop.:

    nec ulla aetate uberior oratorum fetus fuit,

    progeny, growth, Cic. Brut. 49, 182:

    animi,

    production, id. Tusc. 5, 24, 68:

    dulces Musarum expromere fetus,

    Cat. 65, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > fetus

  • 2 fetus

    1. fētus (foetus), ūs, m. (*feo, wob. auch fecundus), I) das Zeugen ( die Erzeugung), a) leb. Wesen, das Zeugen ( die Zeugung), das Gebären, Werfen, Hecken, Ausbrüten, Legen, labor bestiarum in fetu, Cic.: fetus primus, secundus, novissimus, Col.: fetibus inutiles (vaccae), Col.: uno fetu parĕre alqd, mit einer Niederkunft, Plaut.: pariunt (anseres) singulis fetibus ova, in den einzelnen Legzeiten, Col.: discors concordia fetibus (der Zeugung) apta est, Ov.: calathus fetui gallinaceo destinatus, zum Hühnerbrüten, Eierlegen, Apul.: im Bilde, nec ullā aetate uberior oratorum fetus fuit, Zuwachs, Wachstum, Cic. Brut. 182: ille Socratici fetus proventus, jener Nachwuchs sokratischer Zucht, Sen. de tranqu. anim. 7, 5. – b) des Holzes, der Trieb, das Wachstum, crescenti adimunt fetus, Verg. georg. 2, 56. – c) des Bodens, die Zeugung, Erzeugung, quae frugibus atque bacis terrae fetu profunduntur, Cic. de legg. 1, 25; vgl. Lucr. 5, 778: periti rerum asseverant non ferre (Arabiam) tantum (aromatum) annuo fetu, quam etc., erzeuge jährlich nicht so viel, wie usw., Plin. 12, 83. – d) poet. v. d. Nacht, quascumque (pestes) sinistro nox genuit fetu, schuf in schlimmen Geburten, Claud. in Rufin. 1, 29. – II) meton., das Gezeugte, a) v. leb. Wesen, u. zwar α) v. Menschen, die Leibesfrucht, der Sprößling ( das Kind), fetus geminus od. gemellus, Zwillingssöhne,
    ————
    Zwillinge, Ov.: sexus sequioris edere fetum, ein weibliches Kind gebären, Apul.: fetum discordem (den Minotaurus) utero tulit, Ov.: fetus matrona dabit (wird gebären), Tibull.: Germania quos horrida parturit fetus (Ausgeburten), Hor.: verächtlich, numquid pater fetum emit lamnā, hat sein Vater den Balg mit Goldbarren gekauft? Petron. 57, 4: im Bilde, ne nobis scripta nostra tamquam recentes fetus (wie neugeborene Kinder) blandiantur, Quint. 10, 4, 2. – β) v. Tieren, die Leibesfrucht, das Junge, Plur. die junge Brut, die Jungen, fetus canis, junger Hund, Enn.: fet. suis, Frischling, Ferkel, Verg. u. Tac.: fet. capellae, Tibull.: fetus ovium, Lämmer, Verg.: fetus (Plur.) avium, Lact.: fetus facere, hecken, legen, Plin.: dass. fetus edere, Tibull. u. Amm. (vgl. suis fetum editum, cui accipitrum ungues inessent, Tac.): fetus suos excludere, Col.: adultos educere fetus (v. Bienen), Verg.: fetus ventri (leporis) exsecare, Plin.: portentosos fetus (Mißgeburten) exstinguere, Sen.: fetum ad imam (quercum) ponere (v. Schwein), Phaedr. – b) v. Lebl., α) der Sproß, Trieb, Schößling, das Reis ( Fruchtreis), fet. croceus, Verg.: fetus auricomi, Verg.: fet. nucis, Pfropfreis der Wallnuß, Verg.: fet. canentis olivae, junger Ölbaum mit weißgrünlichen Blättern, Ov.: in novos fetus (zum neuen Tr.) reviviscere (v. einem Baum), Tac. – im Bilde, omnis fetus (jeder lebendige Trieb) repressus, Cic.
    ————
    Brut. 16. – β) die Frucht, der Ertrag der Feld- u. Baumfrüchte, pauperies fetuum (an Früchten = Trauben), Pallad.: fet. arboreus, Ov.: fetus arborei, Verg. u. Ov.: fetus terreni arboreique, Feld- u. Baumfrüchte, Col.: dass. fetus fructuarii arboreique, Amm.: fetus frugum, Feldfrüchte, Pacuv. fr.: fetus (die Saatfrucht, Saat) mutare, Verg.: maturos edere (tragen) fetus (v. Nußbaum), Ps. Ov.: meliores et grandiores fetus edere (v. Acker), Cic.: dant alios aliae fetus (Ertrag), Verg.: u. so ipsa (tellus) dedit dulces fetus, Lucr.: meliores reddere fetus (v. Acker), Lucr.: fetus triticeos (Ertrag an Weizen) reddere (v. Acker), Ov.: varios ponit (gewährt) fetus autumnus, Verg. – im Bilde, dulces Musarum expromere fetus (Früchte), Catull. 65, 3: ex quo triplex ille animi fetus (Geistesfrucht) exsistet, Cic. Tusc. 5, 68. – Archaist. Abl. Plur. fētis, Acc. tr. 244.
    ————————
    2. fētus (foetus), a, um (Partic. v. *feo; also) I) pass. befruchtet, 1) eig.: a) v. leb. Wesen = schwanger, trächtig, canis, Enn. ann. 528: pecus, Verg.: vulpes, Hor.: capra, pavo, Col. – b) v. Acker, seminibus iactis est ubi fotus ager, Ov. fast. 1, 662. – 2) übtr.: a) v. Boden u. v. Pflanzen, fruchtbar, ergiebig, terra feta frugibus, Cic.: palmites f., Col. – b) poet. = voll von usw., angefüllt mit usw., machina feta armis, vom trojanischen Pferde, Verg.: loca feta austris, Verg.: feta furore Megaera, Ov.: mit Genet., fetae novales Martis, Claud. de bell. Get. 25. – II) medial = was geboren od. geheckt hat, feta, v. einer Frau, Varro vit. P. R. 2, 17 (= Wöchnerin): feta, v. der Löwenmutter (Ggstz. catuli), Plin.: ovis (Ggstz. gravida), Verg. u. Col.: equa, Col.: ursa, lupa, Ov. – subst, Mutter, fetae nostrae, Varro: graves fetae, Verg.: fetarum partus, Apul.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fetus

  • 3 frugis

    frux, frūgis, and more freq. in plur. frūges, um (also in nom. sing. frugis:

    frugi rectus est natura frux, at secundum consuetudinem dicimus, ut haec avis, haec ovis, sic haec frugis,

    Varr. L. L. 9, § 76 dub.), f. [from the root FRUG; v. fruor], fruits of the earth (that may be enjoyed), produce of the fields, pulse, legumes (whereas fructus denotes chiefly tree-fruit, and frumentum halm-fruit, grain), sometimes also, in gen., for fruits (grain, tree-fruit, etc.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Plur.:

    terra feta frugibus et vario leguminum genere,

    Cic. N. D. 2, 62, 156:

    fruges terrae,

    id. Div. 1, 51, 116; id. de Sen. 2, 5; cf.:

    nos fruges serimus, nos arbores,

    id. N. D. 2, 60, 152:

    ubertas frugum et fructuum,

    id. ib. 3, 36, 86:

    frugum fructuumque reliquorum perceptio,

    id. Off. 2, 3, 12:

    oleam frugesve ferre,

    id. Rep. 3, 9:

    neque foliis, neque oleo neque frumento neque frugibus usurum,

    Dig. 7, 8, 12; cf. ib. 50, 16, 77: arbores frondescere... segetes largiri fruges, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69 (Trag. v. 195 Vahl.): ut cum fruges [p. 787] Cererem appellamus, vinum autem Liberum, Cic. N. D. 2, 23, 60; cf. Lucr. 2, 656:

    inventis frugibus,

    Cic. Or. 9, 31:

    fruges in ea terra (Sicilia) primum repertas esse arbitrantur,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    cultus agrorum perceptioque frugum,

    id. Rep. 2, 14: lentiscus triplici solita grandescere fetu, Ter fruges fundens, Cic. poët. Div. 1, 9, 15: arboreae, Cornif. ap. Serv. Verg. G. 1, 55:

    roburneae,

    Col. 9, 1, 5:

    (Gallorum gens) dulcedine frugum maximeque vini capta,

    Liv. 5, 33, 2 al. — Poet.:

    salsae fruges = mola salsa,

    the sacrificial roasted barley-meal mixed with salt, Verg. A. 2, 133; 12, 173:

    medicatae,

    magic herbs, id. ib. 6, 420.—
    (β).
    Sing.: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.; cf. ib. v. 318):

    spicea frux, Aus. Monos. de Cibis, 4: (mensae) exstructae dapibus nec tostae frugis egentes,

    Ov. M. 11, 121:

    ut non omnem frugem neque arborem in omni agro reperire possis,

    Cic. Rosc. Am. 27, 75:

    fundit frugem spici ordine structam,

    id. de Sen. 15, 51:

    quercus et ilex multa fruge pecus juvet,

    Hor. Ep. 1, 16, 10:

    sit bona librorum et provisae frugis in annum Copia,

    id. ib. 1, 18, 109.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., like fructus, result, success, value (rare but class.):

    quae virtutis maturitas et quantae fruges industriae sint futurae,

    Cic. Cael. 31, 76:

    illae sunt animi fruges,

    Auct. Aetn. 273:

    generare atque ad frugem aliquam perducere,

    to some maturity, Quint. 6, 2, 3; cf.:

    illud ingeniorum velut praecox genus non temere umquam pervenit ad frugem,

    id. 1, 3, 3:

    jam ego et ipsa frugem tuam periclitabor,

    maturity of mind, ability, App. M. 6, p. 177, 13:

    hominem nihili, neque rei neque frugis bonae,

    Gell. 6, 11, 2; cf. B. 1. b infra. — Poet.: centuriae seniorum agitant expertia frugis, rail at what is crude, worthless (= poëmata nimis jocosa), Hor. A. P. 341: cultor enim juvenum purgatas inseris aures Fruge Cleanthea, with Cleanthian fruit, i. e. doctrine, Pers. 5, 64:

    herus si tuus volet facere frugem, meum herum perdet,

    i. e. to act with advantage, Plaut. Poen. 4, 2, 70.—
    B.
    In partic., of moral character.
    1.
    frugi (a dat. form, fit for food; frugi aptus, serviceable, chrêsimos, chrêstos; hence, transf.), as adj. indecl., useful, fit, proper, worthy, honest, discreet, virtuous, temperate, frugal (class.; for comp. and sup. the words frugalior and frugalissimus were used;

    v. frugalis): frugi hominem dici non multum habet laudis in rege,

    Cic. Deiot. 9, 26; cf. id. Tusc. 3, 8, 16 sq.:

    qui (L. Piso) tanta virtute atque integritate fuit, ut... solus Frugi nominaretur. Quem cum in contionem Gracchus vocari juberet et viator quaereret, quem Pisonem, quod erant plures: Cogis me, inquit, dicere inimicum meum frugi,

    id. Font. 13, 29; cf.:

    loquitur ut Frugi ille Piso,

    id. Fin. 2, 28, 90:

    homines plane frugi ac sobrii,

    id. Verr. 2, 3, 27, § 67:

    ego praeter alios meum virum fui rata Siccum, frugi, continentem (opp. madidum, nihili, incontinentem),

    Plaut. As. 5, 2, 7:

    hominis frugi et temperantis functus officium,

    Ter. Heaut. 3, 3, 19:

    parcius hic vivit: frugi dicatur,

    Hor. S. 1, 3, 49:

    Antonius frugi factus est,

    Cic. Phil. 2, 28, 69:

    (Penelope) tam frugi tamque pudica,

    Hor. S. 2, 5, 77:

    sum bonus et frugi,

    id. Ep. 1, 16, 49:

    quo sane populus numerabilis, utpote parvus, Et frugi castusque verecundusque coibat,

    id. A. P. 207:

    servus frugi atque integer,

    Cic. Clu. 16, 47:

    Davus, amicum mancipium domino et frugi,

    Hor. S. 2, 7, 3:

    liberti probi et frugi,

    Plin. Pan. 88, 2:

    quae (lena) frugi esse vult,

    useful, serviceable, Plaut. As. 1, 3, 23; Ter. Eun. 3, 5, 59.—
    (β).
    Strengthened by the attributive bonae:

    is probus est, quem paenitet, quam probus sit et frugi bonae: Qui ipsus sibi satis placet, nec probus est nec frugi bonae,

    Plaut. Trin. 2, 2, 39 and 40; id. As. 3, 3, 12; id. Poen. 4, 2, 23:

    (Fabius Luscus) satis acutus et permodestus ac bonae frugi,

    Cic. Att. 4, 8, 3.—
    b.
    Of inanim. and abstr. things: frugi severaque vita, honest, virtuous, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 4:

    victus luxuriosus, an frugi, an sordidus, quaeritur,

    frugal, temperate, Quint. 5, 10, 27; cf.:

    atrium frugi nec tamen sordidum,

    Plin. Ep. 2, 17, 4:

    cena,

    id. ib. 3, 1, 4; Juv. 3, 167:

    jentacula,

    Mart. 13, 31, 1.—
    * 2.
    Frux = homo frugi, worthy, honest: dictum factumque facit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 318 Vahl.). —
    3.
    Ad frugem or ad bonam frugem, in vulg. lang. (to turn or bring one's self) to moral worth, excellence, virtue:

    equidem multos vidi et in hac civitate, qui totam adolescentiam voluptatibus dedissent, emersisse aliquando et se ad frugem bonam, ut dicitur, recepisse gravesque homines atque illustres fuisse,

    have reformed, Cic. Cael. 12, 28:

    multa ad bonam frugem ducentia in eo libro scripta sunt,

    Gell. 13, 27, 2:

    quin tu adolescentem, quem esse corruptum vides, restituis? quin ad frugem corrigis?

    Plaut. Trin. 1, 2, 81; cf. id. Bacch. 4, 10, 10:

    certum'st ad frugem applicare animum,

    id. Trin. 2, 1, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > frugis

  • 4 frux

    frux, frūgis, and more freq. in plur. frūges, um (also in nom. sing. frugis:

    frugi rectus est natura frux, at secundum consuetudinem dicimus, ut haec avis, haec ovis, sic haec frugis,

    Varr. L. L. 9, § 76 dub.), f. [from the root FRUG; v. fruor], fruits of the earth (that may be enjoyed), produce of the fields, pulse, legumes (whereas fructus denotes chiefly tree-fruit, and frumentum halm-fruit, grain), sometimes also, in gen., for fruits (grain, tree-fruit, etc.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Plur.:

    terra feta frugibus et vario leguminum genere,

    Cic. N. D. 2, 62, 156:

    fruges terrae,

    id. Div. 1, 51, 116; id. de Sen. 2, 5; cf.:

    nos fruges serimus, nos arbores,

    id. N. D. 2, 60, 152:

    ubertas frugum et fructuum,

    id. ib. 3, 36, 86:

    frugum fructuumque reliquorum perceptio,

    id. Off. 2, 3, 12:

    oleam frugesve ferre,

    id. Rep. 3, 9:

    neque foliis, neque oleo neque frumento neque frugibus usurum,

    Dig. 7, 8, 12; cf. ib. 50, 16, 77: arbores frondescere... segetes largiri fruges, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69 (Trag. v. 195 Vahl.): ut cum fruges [p. 787] Cererem appellamus, vinum autem Liberum, Cic. N. D. 2, 23, 60; cf. Lucr. 2, 656:

    inventis frugibus,

    Cic. Or. 9, 31:

    fruges in ea terra (Sicilia) primum repertas esse arbitrantur,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    cultus agrorum perceptioque frugum,

    id. Rep. 2, 14: lentiscus triplici solita grandescere fetu, Ter fruges fundens, Cic. poët. Div. 1, 9, 15: arboreae, Cornif. ap. Serv. Verg. G. 1, 55:

    roburneae,

    Col. 9, 1, 5:

    (Gallorum gens) dulcedine frugum maximeque vini capta,

    Liv. 5, 33, 2 al. — Poet.:

    salsae fruges = mola salsa,

    the sacrificial roasted barley-meal mixed with salt, Verg. A. 2, 133; 12, 173:

    medicatae,

    magic herbs, id. ib. 6, 420.—
    (β).
    Sing.: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.; cf. ib. v. 318):

    spicea frux, Aus. Monos. de Cibis, 4: (mensae) exstructae dapibus nec tostae frugis egentes,

    Ov. M. 11, 121:

    ut non omnem frugem neque arborem in omni agro reperire possis,

    Cic. Rosc. Am. 27, 75:

    fundit frugem spici ordine structam,

    id. de Sen. 15, 51:

    quercus et ilex multa fruge pecus juvet,

    Hor. Ep. 1, 16, 10:

    sit bona librorum et provisae frugis in annum Copia,

    id. ib. 1, 18, 109.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., like fructus, result, success, value (rare but class.):

    quae virtutis maturitas et quantae fruges industriae sint futurae,

    Cic. Cael. 31, 76:

    illae sunt animi fruges,

    Auct. Aetn. 273:

    generare atque ad frugem aliquam perducere,

    to some maturity, Quint. 6, 2, 3; cf.:

    illud ingeniorum velut praecox genus non temere umquam pervenit ad frugem,

    id. 1, 3, 3:

    jam ego et ipsa frugem tuam periclitabor,

    maturity of mind, ability, App. M. 6, p. 177, 13:

    hominem nihili, neque rei neque frugis bonae,

    Gell. 6, 11, 2; cf. B. 1. b infra. — Poet.: centuriae seniorum agitant expertia frugis, rail at what is crude, worthless (= poëmata nimis jocosa), Hor. A. P. 341: cultor enim juvenum purgatas inseris aures Fruge Cleanthea, with Cleanthian fruit, i. e. doctrine, Pers. 5, 64:

    herus si tuus volet facere frugem, meum herum perdet,

    i. e. to act with advantage, Plaut. Poen. 4, 2, 70.—
    B.
    In partic., of moral character.
    1.
    frugi (a dat. form, fit for food; frugi aptus, serviceable, chrêsimos, chrêstos; hence, transf.), as adj. indecl., useful, fit, proper, worthy, honest, discreet, virtuous, temperate, frugal (class.; for comp. and sup. the words frugalior and frugalissimus were used;

    v. frugalis): frugi hominem dici non multum habet laudis in rege,

    Cic. Deiot. 9, 26; cf. id. Tusc. 3, 8, 16 sq.:

    qui (L. Piso) tanta virtute atque integritate fuit, ut... solus Frugi nominaretur. Quem cum in contionem Gracchus vocari juberet et viator quaereret, quem Pisonem, quod erant plures: Cogis me, inquit, dicere inimicum meum frugi,

    id. Font. 13, 29; cf.:

    loquitur ut Frugi ille Piso,

    id. Fin. 2, 28, 90:

    homines plane frugi ac sobrii,

    id. Verr. 2, 3, 27, § 67:

    ego praeter alios meum virum fui rata Siccum, frugi, continentem (opp. madidum, nihili, incontinentem),

    Plaut. As. 5, 2, 7:

    hominis frugi et temperantis functus officium,

    Ter. Heaut. 3, 3, 19:

    parcius hic vivit: frugi dicatur,

    Hor. S. 1, 3, 49:

    Antonius frugi factus est,

    Cic. Phil. 2, 28, 69:

    (Penelope) tam frugi tamque pudica,

    Hor. S. 2, 5, 77:

    sum bonus et frugi,

    id. Ep. 1, 16, 49:

    quo sane populus numerabilis, utpote parvus, Et frugi castusque verecundusque coibat,

    id. A. P. 207:

    servus frugi atque integer,

    Cic. Clu. 16, 47:

    Davus, amicum mancipium domino et frugi,

    Hor. S. 2, 7, 3:

    liberti probi et frugi,

    Plin. Pan. 88, 2:

    quae (lena) frugi esse vult,

    useful, serviceable, Plaut. As. 1, 3, 23; Ter. Eun. 3, 5, 59.—
    (β).
    Strengthened by the attributive bonae:

    is probus est, quem paenitet, quam probus sit et frugi bonae: Qui ipsus sibi satis placet, nec probus est nec frugi bonae,

    Plaut. Trin. 2, 2, 39 and 40; id. As. 3, 3, 12; id. Poen. 4, 2, 23:

    (Fabius Luscus) satis acutus et permodestus ac bonae frugi,

    Cic. Att. 4, 8, 3.—
    b.
    Of inanim. and abstr. things: frugi severaque vita, honest, virtuous, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 4:

    victus luxuriosus, an frugi, an sordidus, quaeritur,

    frugal, temperate, Quint. 5, 10, 27; cf.:

    atrium frugi nec tamen sordidum,

    Plin. Ep. 2, 17, 4:

    cena,

    id. ib. 3, 1, 4; Juv. 3, 167:

    jentacula,

    Mart. 13, 31, 1.—
    * 2.
    Frux = homo frugi, worthy, honest: dictum factumque facit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 318 Vahl.). —
    3.
    Ad frugem or ad bonam frugem, in vulg. lang. (to turn or bring one's self) to moral worth, excellence, virtue:

    equidem multos vidi et in hac civitate, qui totam adolescentiam voluptatibus dedissent, emersisse aliquando et se ad frugem bonam, ut dicitur, recepisse gravesque homines atque illustres fuisse,

    have reformed, Cic. Cael. 12, 28:

    multa ad bonam frugem ducentia in eo libro scripta sunt,

    Gell. 13, 27, 2:

    quin tu adolescentem, quem esse corruptum vides, restituis? quin ad frugem corrigis?

    Plaut. Trin. 1, 2, 81; cf. id. Bacch. 4, 10, 10:

    certum'st ad frugem applicare animum,

    id. Trin. 2, 1, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > frux

  • 5 fetus [2]

    2. fētus (foetus), a, um (Partic. v. *feo; also) I) pass. befruchtet, 1) eig.: a) v. leb. Wesen = schwanger, trächtig, canis, Enn. ann. 528: pecus, Verg.: vulpes, Hor.: capra, pavo, Col. – b) v. Acker, seminibus iactis est ubi fotus ager, Ov. fast. 1, 662. – 2) übtr.: a) v. Boden u. v. Pflanzen, fruchtbar, ergiebig, terra feta frugibus, Cic.: palmites f., Col. – b) poet. = voll von usw., angefüllt mit usw., machina feta armis, vom trojanischen Pferde, Verg.: loca feta austris, Verg.: feta furore Megaera, Ov.: mit Genet., fetae novales Martis, Claud. de bell. Get. 25. – II) medial = was geboren od. geheckt hat, feta, v. einer Frau, Varro vit. P. R. 2, 17 (= Wöchnerin): feta, v. der Löwenmutter (Ggstz. catuli), Plin.: ovis (Ggstz. gravida), Verg. u. Col.: equa, Col.: ursa, lupa, Ov. – subst, Mutter, fetae nostrae, Varro: graves fetae, Verg.: fetarum partus, Apul.

    lateinisch-deutsches > fetus [2]

  • 6 (frūx)

        (frūx) frūgis, f    [1 FVG-], fruit, produce, pulse, legumes (no nom sing.): tosta, O.: ilex Multā fruge pecus iuvet, H.: terra feta frugibus: fruges serimus: frugum perceptio: inventis frugibus: Lentiscus Ter fruges fundens: (gens) dulcedine frugum capta, L.: salsae fruges (i. e. mola salsa), V.: medicatae, magic herbs, V.—Fig., result, success, value: industriae: se ad frugem bonam recepisse, i. e. reformed: expertia frugis (sc. poëmata), worthless, H.: permodestus ac bonae frugi, i. e. of real merit ; see also frugi.

    Latin-English dictionary > (frūx)

  • 7 legumen

    lĕgūmen, ĭnis, n. [id.], pulse, any leguminous plant.
    I.
    In gen., Varr. R. R. 1, 23, 32; Plin. 18, 17, 46, § 165; Col. 2, 7, 1; 2, 10, 1; 18, 7, 10:

    terra feta frugibus et vario leguminum genere,

    Cic. N. D. 2, 62, 156; Caes. B. C. 3, 47 fin.:

    ventri indulgere omne legumen,

    Juv. 15, 174:

    frugibus legatis, legumina continentur,

    Paul. Sent. 3, 6, 78.— Collect. sing., Petr. S. 135, 5.—
    II.
    In partic., the bean:

    laetum siliqua quassante legumen,

    Verg. G. 1, 74.

    Lewis & Short latin dictionary > legumen

  • 8 fetus

    I fētus, a, um
    1) оплодотворённый, носящий в себе плод, беременный (pecus V; vulpes H)
    2) засеянный ( ager O); урожайный, плодоносный ( palmĭtes Col)
    f. aliquā re — изобилующий чём-л. ( terra feta frugibus C)
    3) поэт. наполненный, набитый ( machĭna feta armis Vо троянском коне)
    4) родивший, разрешившийся от бремени (ursa, lupa O; ovis V, Col)
    II fētus, ūs m.
    1) порождение, рождение на свет (uno fetu sex haedos edere L; f. et educatio C); ( о птицах) кладка яиц и выведение птенцов PM
    2) урожай, произведения земли (terrae f. C; annuus f. PM)
    3) произрастание, рост
    4) потомство, молодняк, дети или детёныши, птенцы (fetūs procreare C, edere Tib, Ap etc. или facere PM)
    5) побег, отпрыск (olivae O; nucis V)
    6) сбор, урожай, плоды (arborum и arboreus V, O, Col etc.)

    Латинско-русский словарь > fetus

  • 9 fundo

    1.
    fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a. [root FUD; Gr. CHU, cheW-, in cheô, cheusô;

    Lat. futis, futtilis, ec-futio, re-futo, etc.,

    Curt. Gr. Etym. p. 204 sq. ], to pour, pour out, shed.
    I.
    Lit., of fluids.
    1.
    In gen.:

    (natura terram) sucum venis cogebat fundere apertis Consimilem lactis, etc.,

    Lucr. 5, 812:

    sanguinem e patera,

    Cic. Div. 1, 23, 46:

    novum liquorem (i. e. vinum) de patera,

    Hor. C. 1, 31, 3:

    vina paterā in aras,

    Ov. M. 9, 160; cf.:

    vinum inter cornua,

    id. ib. 7, 594:

    vinum super aequora,

    id. ib. 11, 247:

    duo rite mero libans carchesia Baccho Fundit humi,

    Verg. A. 5, 78:

    laticem urnis,

    Ov. M. 3, 172:

    lacrimas,

    Verg. A. 3, 348: cf. Ov. M. [p. 793] 5, 540:

    fundit Anigros aquas,

    pours out, id. ib. 15, 282:

    parumne fusum est Latini sanguinis?

    shed, spilt, Hor. Epod. 7, 4:

    sanguine ob rem publicam fuso,

    Sall. H. Fr. 2, 96, 2 Dietsch:

    sanguinem de regno (i. e. propter regnum),

    Curt. 10, 5.—Mid.:

    memorandum, in septem lacus eum (Strymonem) fundi,

    discharges itself, Plin. 4, 10, 17, § 38:

    ingentibus procellis fusus imber,

    pouring, Liv. 6, 8, 7; 6, 32, 6; cf.:

    sanguis in corporibus fusus,

    Cic. de Or. 2, 77, 310.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of metals, to make by melting, to melt, cast, found:

    exolevit fundendi aeris pretiosi ratio,

    Plin. 34, 2, 3, § 5; cf. id. 34, 7, 18, § 46:

    caldarium (aes) funditur tantum, malleis fragile,

    id. 34, 8, 20, § 94:

    aere fuso,

    id. 34, 11, 24, § 107:

    vitrum,

    id. 34, 14, 42, § 148:

    glandes, Auct. B. Afr. 20, 3: Theodorus ipse se ex aere fudit,

    Plin. 34, 8, 19, § 83:

    ne statuam quidem inchoari, cum ejus membra fundentur,

    Quint. 2, 1, 12:

    fusis omnibus membris (statuae),

    id. 7 praef. §

    2: olim quaerere amabam, Quid sculptum infabre, quid fusum durius esset,

    Hor. S. 2, 3, 22.—
    * b.
    In medic. lang.: aliquem, to cause one to have fluid stools, to relax the bowels (opp. comprimere): si compresserit aliquem morbus aut fuderit, Cels. praef. med.; cf. under P. a.—
    B.
    Transf.
    1.
    To wet, moisten, bathe with a liquid ( poet. and very rare):

    (ossa) niveo fundere lacte,

    Tib. 3, 2, 20:

    multo tempora funde mero,

    id. 1, 7, 50.—
    2.
    Of things non-fluid.
    a.
    In gen., to pour forth in abundance, to scatter, cast, hurl; to spread, extend, diffuse:

    desectam cum stramento segetem corbibus fudere in Tiberim,

    Liv. 2, 5, 3:

    picem reliquasque res, quibus ignis excitari potest, fundebant,

    Caes. B. G. 7, 24, 4:

    tela,

    Val. Fl. 3, 243:

    sagittam,

    Sil. 7, 647:

    (solis) radios per opaca domorum,

    Lucr. 2, 115:

    quas (maculas) incuria fudit,

    has scattered, Hor. A. P. 352:

    fundunt se carcere laeti Thraces equi,

    pour themselves forth, rush out, Val. Fl. 1, 611:

    se cuncta manus ratibus,

    id. 2, 662:

    littera fundens se in charta,

    Plin. 13, 12, 25, § 81:

    luna se fundebat per fenestras,

    Verg. A. 3, 152.—Mid.:

    ne (vitis) in omnes partes nimia fundatur,

    spread out, Cic. de Sen. 15, 52:

    homines fusi per agros ac dispersi,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    In partic.
    (α).
    With the accessory notion of production, to bring forth, bear or produce (in abundance):

    crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt,

    Lucr. 1, 351; cf.:

    terra feta frugibus et vario leguminum genere, quae cum maxima largitate fundit,

    Cic. N. D. 2, 62, 156:

    flores aut fruges aut bacas,

    id. Tusc. 5, 13, 37:

    frugem,

    id. de Sen. 15, 51:

    plus materiae (vites),

    Plin. 17, 22, 35, § 192:

    cum centesimo Leontini campi fundunt,

    id. 18, 10, 21, § 95:

    facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt,

    Cic. N. D. 2, 51, 129:

    (terra) animal prope certo tempore fudit Omne,

    Lucr. 5, 823; cf. ib. 917:

    fudit equum magno tellus percussa tridenti,

    Verg. G. 1, 13:

    Africa asinorum silvestrium multitudinem fundit,

    Plin. 8, 30, 46, § 108: quae te beluam ex utero, non hominem fudit, Cic. Pis. init.; Verg. A. 8, 139, v. Forbig. ad h. l.—
    (β).
    With the secondary notion of depth or downward direction, to throw or cast to the ground, to prostrate:

    (victi hostes) et de jugis, quae ceperant, funduntur,

    Liv. 9, 43, 20:

    nec prius absistit, quam septem ingentia victor Corpora (cervorum) fundat humi,

    Verg. A. 1, 193; cf. Ov. M. 13, 85; Sil. 4, 533:

    aliquem arcu,

    Val. Fl. 1, 446.—In middle force:

    fundi in alga,

    to lie down, Val. Fl. 1, 252.—Esp. freq. milit. t. t., overthrow, overcome, rout, vanquish an enemy:

    hostes nefarios prostravit, fudit, occidit,

    Cic. Phil. 14, 10, 27; cf.:

    exercitus caesus fususque,

    id. ib. 14, 1, 1:

    aliquos caedere, fundere atque fugare,

    Sall. J. 58, 3:

    Gaetulos,

    id. ib. 88, 3:

    classes fusae fugataeque,

    id. ib. 79, 4; cf.:

    si vi fudisset cecidissetque hostes,

    Liv. 35, 1, 8:

    hostes de jugis,

    id. 9, 43, 20:

    Gallos de delubris vestris,

    id. 6, 16, 2:

    eas omnes copias a se uno proelio fusas ac superatas esse,

    Caes. B. G. 1, 44, 8; cf.:

    Massilienses crebris eruptionibus fusi,

    id. B. C. 2, 22, 1:

    Latini ad Veserim fusi et fugati,

    Cic. Off. 3, 31, 112; Liv. 2, 6 fin.:

    quatuor exercitus Carthaginiensium fudi, fugavi, Hispania expuli,

    id. 28, 28, 9; cf. Drak. on 38, 53, 2;

    less freq. in a reversed order: alios arma sumentes fugant funduntque,

    Sall. J. 21, 2; Vell. 2, 46 fin.: omnibus hostium copiis fusis armisque exutis, Caes. B. G. 3, 6, 3:

    magnas copias hostium fudit,

    Cic. Mur. 9, 20:

    Sabinos equitatu fudit,

    id. Rep. 2, 20:

    Armeniorum copias,

    id. Arch. 9, 21:

    maximas copias parva manu,

    Sall. C. 7, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    Ingen., to pour out or forth, to spread out, extend, display:

    imago de corpore fusa,

    Lucr. 4, 53:

    animam moribundo corpore fudit,

    id. 3, 1033; cf. id. 3, 700:

    concidit ac multo vitam cum sanguine fudit,

    Verg. A. 2, 532:

    circuli (appellantur), quod mixta farina et caseo et aqua circuitum aequabiliter fundebant,

    poured out, spread out, Varr. L. L. 5, § 106:

    quem secutus Cicero hanc famam latius fudit,

    Quint. 11, 2, 14; cf. id. 10, 5, 11:

    cum vero causa ea inciderit, in qua vis eloquentiae possit expromi: tum se latius fundet orator,

    will display himself, Cic. Or. 36, 125:

    superstitio, fusa per gentes,

    id. Div. 2, 72 init.; cf. Quint. 11, 3, 84:

    neque se tanta in eo (Cicerone) fudisset ubertas,

    id. 12, 2, 23:

    fundet opes, Latiumque beabit divite lingua,

    riches of expression, Hor. Ep. 2, 2, 121. —Mid.:

    quamquam negant, nec virtutes nec vitia crescere: tamen utrumque eorum fundi quodammodo et quasi dilatari putant,

    to be diffused, Cic. Fin. 3, 15, 48; cf.:

    modo virtus latius funditur,

    Sen. Ep. 74, 27; and:

    semper ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur,

    id. 5, 30, 92:

    saepe in amplificanda re funditur numerose et volubiliter oratio,

    id. Or. 62, 210.—
    B.
    In partic., of speech, to pour forth, utter:

    per quam (arteriam) vox principium a mente ducens percipitur et funditur,

    Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.:

    e quibus elici vocem et fundi videmus,

    id. Tusc. 2, 24, 56:

    inanes sonos,

    id. ib. 5, 26, 73 (for which:

    inani voce sonare,

    id. Fin. 2, 15, 48):

    sonum,

    id. Ac. 2, 23, 74:

    verba poëtarum more (opp. ratione et arte distinguere),

    id. Fin. 4, 4, 10:

    versus hexametros aliosque variis modis atque numeris ex tempore,

    id. de Or. 3, 50, 194; cf.:

    grave plenumque carmen,

    id. Tusc. 1, 26, 64:

    tam bonos septenarios ad tibiam,

    id. ib. 1, 44, 107:

    physicorum oracula,

    id. N. D. 1, 26, 66:

    has ore loquelas,

    Verg. A. 5, 842:

    preces pectore ab imo,

    id. ib. 6, 55; so,

    preces,

    id. ib. 5, 234; Hor. Epod. 17, 53:

    mera mendacia,

    Plaut. Ps. 4, 1, 33:

    jam tu verba fundis hic, sapientia?

    you waste, Ter. Ad. 5, 2, 7:

    opprobria rustica,

    Hor. Ep. 2, 1, 146:

    iras inanes,

    Val. Fl. 3, 697:

    vehemens et liquidus puroque simillimus amni Fundet opes,

    Hor. Ep. 2, 2, 121:

    preces,

    App. M. 11, p. 258, 4; Tac. A. 14, 30; Aug. in Psa. 25, 10 al.—Hence, fūsus, a, um, P. a., spread out, extended, broad, large, copious, diffuse.
    A.
    Lit.:

    (aër) tum fusus et extenuatus sublime fertur, tum autem concretus in nubes cogitur,

    Cic. N. D. 2, 39, 101: fusior alvus, i. e. more relaxed (opp. astrictior), Cels. 1, 3 med.:

    toga (opp. restricta),

    wide, full, Suet. Aug. 73:

    Gallorum fusa et candida corpora,

    full, plump, Liv. 38, 21, 9:

    campi in omnem partem,

    extended, Verg. A. 6, 440; cf.:

    non fusior ulli Terra fuit domino,

    a broader, larger kingdom, Luc. 4, 670.—
    B.
    Trop., copious, diffuse; flowing, free:

    genus sermonis non liquidum, non fusum ac profluens,

    Cic. de Or. 2, 38, 159; cf.:

    constricta an latius fusa narratio,

    Quint. 2, 13, 5:

    materia abundantior atque ultra quam oporteat fusa,

    id. 2, 4, 7:

    ut illud, quod ad omnem honestatem pertinet, decorum, quam late fusum sit, appareat,

    Cic. Off. 1, 28, 98; cf. Quint. 11, 1, 5:

    (vox) in egressionibus fusa et securae claritatis (opp. contracta),

    unrestrained, free, id. 11, 3, 64:

    periodus,

    id. 9, 4, 128:

    fusiores liberioresque numeri,

    id. 130:

    lingua Graeca prolixior fusiorque quam nostra,

    Gell. 2, 26, 7:

    in locis ac descriptionibus fusi ac fluentes,

    Quint. 9, 4, 138:

    plenior Aeschines et magis fusus,

    id. 10, 1, 77:

    dulcis et candidus et fusus Herodotus (opp. densus et brevis et semper instans sibi Thucydides),

    id. 10, 1, 73.— Sup. seems not to occur.— Adv.: fūse.
    * 1.
    (Acc. to A.) Spread out, extended:

    (manus) fusius paulo in diversum resolvitur,

    Quint. 11, 3, 97.—
    2.
    (Acc. to B.) Copiously, at length, diffusely:

    quae fuse olim disputabantur ac libere, ea nunc articulatim distincteque dicuntur,

    Cic. Leg. 1, 13, 36:

    multa dicere fuse lateque,

    id. Tusc. 4, 26, 57:

    fuse lateque dicendi facultas,

    id. Or. 32, 113:

    fuse et copiose augere et ornate aliquid (opp. brevia et acuta),

    id. Fin. 3, 7, 26.— Comp.:

    haec cum uberius disputantur et fusius (opp. brevius angustiusque concluduntur),

    Cic. N. D. 2, 7, 20:

    fusius et ornatius rem exponere,

    Quint. 4, 2, 128.— Sup. seems not to occur.
    2.
    fundo, āvi, ātum, 1, v. a. [fundus], to lay the bottom, keel, foundation of a thing, to found (syn.: condo, exstruo, etc.).
    I.
    Lit. (perh. only poet.):

    haec carina satis probe fundata et bene statuta est,

    i. e. is laid, Plaut. Mil. 3, 3, 44 (v. Ritschl ad h. l.);

    dum mea puppis erat validā fundata carinā,

    Ov. P. 4, 3, 5; id. H. 16, 111:

    Erycino in vertice sedes fundatur Veneri Idaliae,

    is founded, Verg. A. 5, 759: sedes saxo vetusto. id. ib. 8, 478:

    arces,

    id. ib. 4, 260.—
    B.
    Transf., in gen., to fasten, secure, make firm:

    dente tenaci Ancora fundabat naves,

    Verg. A. 6, 4:

    (genus humanum) Et majoribus et solidis magis ossibus intus Fundatum,

    Lucr. 5, 928; 4, 828.—
    II.
    Trop., to found, establish, fix, confirm (class., esp. in part. perf.; cf.:

    firmo, stabilio): illud vero maxime nostrum fundavit imperium et populi Romani nomen auxit, quod, etc.,

    Cic. Balb. 13, 31; cf.:

    quantis laboribus fundatum imperium,

    id. Cat. 4, 9, 19:

    qui (rei publicae status) bonorum omnium conjunctione et auctoritate consulatus mei fixus et fundatus videbatur,

    id. Att. 1, 16, 6:

    accurate non modo fundata verum etiam exstructa disciplina,

    id. Fin. 4, 1, 1; cf.:

    fundati a doctore,

    thoroughly instructed, Lact. 6, 21, 4:

    res publica praeclare fundata,

    Cic. Par. 1, 2, 10; cf.:

    qui legibus urbem Fundavit,

    Verg. A. 6, 810:

    in eorum agro sedes fundare Bastarnis,

    Liv. 40, 57, 5:

    libertatem, salutem, securitatem,

    Plin. Pan. 8, 1:

    jus civile,

    Dig. 1, 2, 2, § 39:

    vacuos Penates prole,

    Stat. S. 4, 7, 30; cf.:

    thalamos Tritonide nympha,

    i. e. to marry, Sil. 2, 65:

    partis et fundatis amicitiis,

    Q. Cic. Petit. Cons. 7, 25:

    fundatae atque optime constitutae opes,

    Cic. Rab. Post. 1, 1; cf.:

    nitidis fundata pecunia villis,

    well laid out, Hor. Ep. 1, 15, 46:

    nihil veritate fundatum,

    Cic. Fl. 11, 26; cf. Lucr. 5, 161.— Hence, fundātus, a, um, P. a., firm, fixed, grounded, durable (very rare).
    A.
    Lit.:

    quo fundatior erit ex arenato directura, etc.,

    Vitr. 7, 3 med.:

    si permanetis in fide fundati,

    Vulg. Col. 1, 23.—
    B.
    Trop.: deflevi subitas fundatissimae familiae ruinas, Auct. Or. pro Domo, 36, 96.

    Lewis & Short latin dictionary > fundo

  • 10 fētus

        fētus (not foet-), adj.    [FEV-], filled with young, pregnant, breeding, with young: Lenta salix feto pecori, V.: volpes, H.— Fruitful, productive: terra frugibus: loca palustribus undis, O.— Filled, full: machina armis, V.— That has brought forth, newly delivered, nursing: lupa, V.: Uxor, Iu.— Plur f. as subst: temptabunt pabula fetas, mothers of the flock, V.
    * * *
    I
    feta, fetum ADJ
    fertile; pregnant with; full of; having newly brought forth
    II III
    offspring, young

    Latin-English dictionary > fētus

См. также в других словарях:

  • CERES — Saturni et Opis filia, frugum inventrix, et cultûs terae. Virg. l. 1. Georg. v. 147. Prima Ceres ferrô mortales vertere terram Instituit: cum iam glandes atque arbuta sacrae Deficerent silvae, et victum Dodona negaret. Ex qua Iuppiter Proserpinam …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»